İkili Tarama Testi Sonuçları Kaç Olmalı?

Hamilelik boyunca hem annenin hem de bebeğin iyi olmasını sağlamak için yapılan tetkikler hayati önem taşır. Bebeğin gelişimini kontrol etmek ve olası genetik koşulları taramak için kullanılan birkaç test mevcuttur. Bu testlerden biri de ikili tarama testidir. İkili tarama testi sonuçları değerlendirildiğinde, genetik problemlerin varlığı hakkında doğumdan önce bilgi alınabilir.

İkili tarama testi nedir?

İkili tarama testi, anne karnında bebekte herhangi bir kromozomal anormallik olup olmadığını tespit etmek için yapılan spesifik bir kan testi ve ultrason görüntülemesinin birleşimidir. Hamileliğin ilk üç aylık döneminde riskli sağlık durumlarını öğrenmek için yapılır.

İkili tarama testi neden yapılır?

İkili tarama testi, fetüsteki anormalliğin erken dönemde saptanması ve büyüyen bebeğin profilini anlamak için yapılır. Kadının yaşı, kan testi sonuçları ve ultrason görüntüleri bir arada değerlendirilerek risk oranı hesaplanır. Test sonuçlarının riskli bir duruma işaret etmesi gelişmiş tarama testlerinin planlanmasına veya hamileliği sonlandırmaya karar verilmesine yardımcı olur. Risk seviyesi düşükse, sağlıklı bir gebeliğin konforunu ve güvencesini sağlanabilir.

İkili tarama, spina bifida gibi nöral tüp bozukluklarını tespit edememektedir. Bu test ile belirlenebilecek sağlık problemleri şöyledir:

• Down sendromu:

Bireyde fiziksel, zihinsel ve sosyal sorunlara neden olabilecek; değişen derecelerde engelliliğe yol açan kromozomal bir sorundur. Normal bir insanda 23 çift olmak üzere toplamda 46 kromozom bulunur. Bazı durumlarda, hücre bölünmesi sırasında kromozom çiftlerinden biri arasında fazladan bir çift kromozom aktarılır. Down sendromunda, 21. çiftin iki yerine üç kromozomu vardır. Bu nedenle, Trizomi 21 olarak da bilinir.

• Edward sendromu:

Büyüme eksikliği, kalp kusurları, sindirim sistemi problemleri ve zihinsel sakatlık gibi sorunlara neden olan; bazı durumlarda ise hayati tehlike oluşturan genetik bir hastalıktır. Trizomi 18 olarak bilinen bu sendromda, bebeğin 18.kromozom çiftinde üç adet kromozom bulunur.

İkili tarama testi ne zaman, kimlere yapılmalıdır?

İkili tarama testi için ideal zaman aralığı 11 ile 14.gebelik haftasıdır. Tarama testinin bir aşaması olan nukal yarı saydamlık (NT) bebeğin boynunun arkasındaki alanda ölçümlenir. Bu aydınlık, alanın sıvısından kaynaklanır ve 14. hafta sonrasında azalır. Testin 14.hafta sonrasında doğru sonuç verme ihtimali düşüktür.

İlk üç aylık dönemdeki hamile kadınların tamamı için ikili tarama testinin uygulanması tavsiye edilir. Ancak bazı etkenler, bu tarama testinin önemini daha yüksek hale getirir. Genetik koşulları olumsuz olan bir bebeğe sahip olma şansını arttıran risk faktörleri şöyledir:

• Kadının 35 yaş ve üstü olması,
• İnsüline bağımlı diyabet öyküsü,
• Önceki gebeliklerde genetik kusurların tespit edilmesi,
• Ailede doğum kusurları öyküsü,
• Spontan düşükler.

İkili tarama testi nasıl yapılır?

İkili tarama testinin ilk aşaması kan testidir ve öncesinde herhangi bir hazırlık yapılması gerekli değildir. Hamilelik sırasında ilaç kullanılıyorsa bu durum doktora bildirilmelidir. Enjeksiyon yardımıyla alınan kan numunesinden sonra ultrason taramasına geçilir. Sonografi uzmanı, görüntü oluşturmak için vajinal veya abdominal ultrason cihazı kullanır. Görüntülerle, fetüsün boynunun arkasında yer alan dokudaki boş alan veya alan miktarı incelenir.

Laboratuvarda tetkik edilen kan numunesi, ultrason sonuçları ve hastanın yaşı gibi kişisel bilgiler bir araya getirilerek sonuç oluşturulur.

İkili tarama testiyle ilişkili herhangi bir risk bulunmamaktadır. Yalnızca kan numunesi alınması sırasında nadir durumlarda kanama, hematom oluşumu, morarma veya enfeksiyon görülebilir.

İkili tarama testi sonuçları kaç olmalı?

Bu test, kandaki beta hCG ve PAPP-A seviyelerinin değerlendirmesiyle yapılır. Beta hCG, hamilelik sırasında gelişen plasentadaki hücreler tarafından üretilen bir hormondur. İlk üç aylık dönemde beta hCG seviyeleri katlanarak yükselir, ilerleyen zamanlarda düşmeye başlar.  Normalden yüksek seviyeler Down sendromu gibi olası genetik durumların bir belirteci olarak ilişkilendirilmiştir. İkiz gebeliklerde, molar gebeliklerde ve doğurganlık ilaçları kullanan kadınlarda da beta hCG seviyeleri yüksektir.

Önemli: Beta HCG Nedir, Nasıl Hesaplanır?

PAPP-A ise plasenta tarafından salgılanır ve hamilelik süresi ilerledikçe seviyeler artar. Çeşitli dokular PAPP-A değerini çok daha düşük seviyelerde eksprese eder. Koroner arterlerde stabil olmayan plaklar da yüksek seviyelerde PAPP-A’ya neden olur.

Yüksek beta hCG ile düşük bir PAPP-A değerine sahip olmak, genellikle ikili tarama testinin pozitif sonuçlanmasına neden olur.  Sonuçları ve genetik durumun teşhisini doğrulamak için daha fazla test gerekebilir.

Test sonuçları yalnızca kan örneklerine göre değil, aynı zamanda annenin yaşına ve ultrason sırasında ölçümlenen değerlere bağlıdır. Sonuçlar, oranlar şeklinde sunulur. 1:10 ila 1: 250 oranı, yüksek riskli ve pozitif olarak adlandırılır. 1: 1000 veya daha yüksek bir oran, düşük bir risk oluşturan negatif sonuca işaret eder.

Nukal saydamlık değeri ise ikili tarama testi ile birleştirildiğinde doğruluk oranı %80’e dek yükselir. 3,5 mm’den daha düşük NT değeri normal kabul edilir.

İkili tarama testinin doğrulamak için yüksek doğruluk oranına sahip olan amniyosentez ve koryon villüs örneklemesi önerilebilir. Birtakım riskler barındıran ve invaziv işlemler içeren bu testler, doğrudan bebeğin hücrelerinin alınması ve incelemesiyle gerçekleştirilir.

İkili tarama testi sonucu ne zaman çıkar?

İkili tarama testi sonuçları genellikle 1-2 gün içerisinde alınır. Testin uygulandığı sağlık merkezi ve kan numunesinin incelendiği laboratuvarın yoğunluk durumuna göre bu sürede değişiklikler olabilir. Sonucun oranlarla belirtilmesi ve komplike değerler içermesi nedeniyle mutlaka uzman hekimle birlikte yorumlanması gerekir.

Op. Dr. Ayşe Duman

31 Ocak 1966 tarihinde, İstanbul Süleymaniye’de dünyaya geldi. 1984 yılında 9 Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde eğitimine başlayan Duman, eğitiminin 2. yılında İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’ne nakil yaptırdı ve 1990 yılında aynı okuldan mezun oldu.